Dự thảo luật trí tuệ nhân tạo 2025 đang từng bước xây dựng nền tảng pháp lý quan trọng cho AI tại Việt Nam, nhằm dung hòa giữa đổi mới sáng tạo và kiểm soát rủi ro. Dưới đây là các quy định trọng tâm mà doanh nghiệp và nhà phát triển cần lưu ý.
Tổng Quan Và Cấu Trúc Pháp Lý Luật AI
Khái Quát Chung
- Mục tiêu: Thiết lập khung pháp lý toàn diện để điều chỉnh hoạt động nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng hệ thống AI.
- Thời điểm: Bản dự thảo đang được Bộ Khoa học và Công nghệ lấy ý kiến nhân dân.
- Cấu trúc: Dự thảo luật trí tuệ nhân tạo bao gồm 9 Chương và 70 Điều.
Các Chương Nội Dung Chính
- Chương I: Quy định chung (Điều 1- Điều 7).
- Chương II: Phân loại và quản lý hệ thống AI theo rủi ro (Điều 8- Điều 24).
- Chương III: Phát triển hạ tầng và bảo đảm chủ quyền AI quốc gia (Điều 25– Điều 33).
- Chương IV: Chuyển đổi và ứng dụng AI phục vụ phát triển kinh tế - xã hội ( Điều 34- Điều 41).
- Chương V: Đạo đức, độ tin cậy và trách nhiệm trong hoạt động AI (Điều 42- Điều 46).
- Chương VIII: Trách nhiệm dân sự và bồi thường thiệt hại (Điều 60- Điều 64).
- Chương IX: Tổ chức thực hiện và điều khoản thi hành ( Điều 65- Điều 70).
Các Nguyên Tắc Cơ Bản Trong Hoạt Động AI
Dự thảo luật AI quy định 8 nguyên tắc cơ bản:
Nguyên Tắc Về Con Người Và Trách Nhiệm
- Đặt con người ở vị trí trung tâm: AI cần được thiết kế để phục vụ và hỗ trợ con người, tôn trọng phẩm giá, quyền tự do cá nhân, quyền riêng tư cùng các giá trị văn hóa – đạo đức. AI không được phép thay thế con người trong những quyết định mang tính sống còn.
- Bảo đảm quyền kiểm soát và trách nhiệm của con người: Con người phải luôn nắm quyền kiểm soát và chịu trách nhiệm cuối cùng cho mọi quyết định, hành động và hậu quả trong suốt vòng đời của hệ thống AI.
- Đề cao yếu tố an toàn, công bằng và minh bạch: AI phải được phát triển và vận hành một cách an toàn, bảo mật, không thiên vị; đồng thời bảo đảm tính giải trình và xác định rõ trách nhiệm pháp lý khi xảy ra rủi ro hoặc thiệt hại.
- Tuân thủ pháp luật và chuẩn mực đạo đức: Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật Việt Nam, điều ước quốc tế. Tổ chức, cá nhân phải thực hiện Khung đạo đức trí tuệ nhân tạo quốc gia do Chính phủ ban hành.
Nguyên Tắc Về Phát Triển Và Quản Lý
- Quản lý theo mức độ rủi ro: Nhà nước áp dụng các biện pháp quản lý phù hợp với từng cấp độ rủi ro của hệ thống AI, chỉ yêu cầu quản lý bắt buộc đối với những hệ thống có khả năng gây hại rõ rệt.
- Thúc đẩy đổi mới sáng tạo: Kiến tạo môi trường pháp lý và chính sách thuận lợi, an toàn để khuyến khích nghiên cứu, khởi nghiệp, sáng tạo và thương mại hóa sản phẩm AI.
- Bảo đảm tự chủ quốc gia song song với hội nhập quốc tế: Xây dựng năng lực làm chủ công nghệ, hạ tầng, dữ liệu và các mô hình AI trọng điểm, đồng thời tích cực tham gia hợp tác toàn cầu.
- Phát triển xanh, bao trùm và bền vững: Gắn với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội bền vững, bảo đảm công bằng xã hội, bảo vệ môi trường và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Phân Loại Và Quản Lý Hệ Thống AI Theo Rủi Ro
Hệ thống AI trí tuệ nhân tạo được phân loại thành 4 cấp độ rủi ro để áp dụng các biện pháp quản lý tương ứng:
Rủi ro không chấp nhận được
- Đặc điểm: Có nguy cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức hoặc các lợi ích công cộng thiết yếu.
- Quản lý: Bị cấm tuyệt đối triển khai hoặc lưu hành/đưa ra thị trường.
Rủi ro cao
- Đặc điểm: Có nguy cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe, quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức hoặc các lợi ích công cộng thiết yếu.
- Quản lý: Phải chịu sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý. Phải tuân thủ nghĩa vụ nghiêm ngặt về đăng ký, đánh giá sự phù hợp, minh bạch và giám sát.
Rủi ro trung bình
- Đặc điểm: Có tương tác trực tiếp với con người hoặc tạo ra nội dung có thể gây nhầm lẫn, lừa dối hoặc thao túng người dùng do họ không nhận biết được bản chất AI của hệ thống.
- Quản lý: Nhà nước khuyến khích cảnh báo rõ ràng và minh bạch thông tin để người dùng nhận biết.
Rủi ro thấp
- Đặc điểm: Không thuộc các nhóm trên, mức độ tác động thấp, ít ảnh hưởng đến quyền con người hoặc trật tự xã hội.
- Quản lý: Được khuyến khích phát triển, thử nghiệm và thương mại hóa theo cơ chế quản lý linh hoạt, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
>>> Xem thêm: Kiến thức về AI trí tuệ nhân tạo 2025
9 Hệ Thống AI Bị Cấm Hoàn Toàn
Dự thảo luật AI nghiêm cấm việc nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng hệ thống AI trong 09 trường hợp sau:
- Hệ thống cố ý can thiệp vào nhận thức hoặc hành vi của con người, làm suy giảm khả năng tự kiểm soát và có thể gây tổn hại về thể chất hoặc tinh thần cho người sử dụng.
- Sử dụng hệ thống AI để chấm điểm tín nhiệm xã hội đối với cá nhân trên phạm vi rộng bởi cơ quan nhà nước, dẫn đến đối xử bất lợi hoặc không công bằng trong các bối cảnh không liên quan.
- Hệ thống lợi dụng điểm yếu của nhóm người cụ thể (tuổi tác, tình trạng khuyết tật hoặc hoàn cảnh kinh tế – xã hội yếu thế nhằm chi phối hành vi và gây ra tổn hại).
- Xây dựng hoặc khai thác cơ sở dữ liệu nhận dạng khuôn mặt quy mô lớn bằng việc thu thập trái pháp luật hình ảnh từ Internet hoặc hệ thống camera giám sát.
- Hệ thống tạo hoặc lan truyền nội dung giả mạo (deepfake) do AI sinh ra, có thể đe dọa nghiêm trọng đến an ninh quốc gia, trật tự và an toàn xã hội.
- Việc sử dụng công nghệ nhận dạng sinh trắc học từ xa trong thời gian thực tại các khu vực công cộng cho mục đích thực thi pháp luật chỉ được phép trong các trường hợp đặc biệt.
- Việc áp dụng hệ thống nhận diện cảm xúc tại nơi làm việc hoặc trong các cơ sở giáo dục chỉ được thực hiện khi có quy định cụ thể của pháp luật chuyên ngành cho phép.
- Suy đoán quan hệ nhân quả: Tòa án có thể suy đoán mối quan hệ nhân quả giữa thiệt hại và hoạt động của hệ thống AI, nếu người bị thiệt hại đã chứng minh được thiệt hại và mối liên hệ (trừ khi bên cung cấp chứng minh ngược lại).
- Trách nhiệm liên đới: Khi không thể xác định lỗi cụ thể, nhà phát triển, nhà cung cấp và bên triển khai đều phải chịu trách nhiệm liên đới bồi thường.
Việc nắm bắt các quy định cốt lõi trong dự thảo luật AI là yêu cầu cấp thiết. Đây là nền tảng pháp lý quan trọng, giúp doanh nghiệp chuẩn bị lộ trình tuân thủ, đồng thời định hình một hệ sinh thái AI phát triển minh bạch, an toàn và có trách nhiệm tại Việt Nam.
Thông tin liên hệ:
Học Viện Marketing Online
Hotline/Zalo: 0878 779 111
Trụ sở 1: CT5- X2 KĐT Linh Đàm- Hoàng Mai- Hà Nội
Trụ sở 2: 67 Nam Dư- Hoàng Mai- Hà Nội
Trụ sở 3: Số 139 Ngũ Nhạc- Hoàng Mai- Hà Nội
Website: https://hocvienmarketingonline.com/
Youtube: https://www.youtube.com/c/H%E1%BB%8DcVi%E1%BB%87nMarketingOnlineNo1
Fanpage: https://www.facebook.com/HocVienMarketingOnline89?locale=vi_VN
Bình luận:
Gửi
