Trí tuệ nhân tạo đang mở ra nhiều cơ hội kiếm tiền mới nhưng cũng kéo theo các yêu cầu chặt chẽ về pháp lý và đạo đức. Khi Việt Nam ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo, việc nắm rõ quy định pháp lý và đạo đức khi kiếm tiền với AI trở thành điều kiện cần để khai thác trí tuệ nhân tạo an toàn, bền vững và có trách nhiệm.
Luật Trí Tuệ Nhân Tạo Ở Việt Nam – Khung Pháp Lý Mới Nhất
Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia tiên phong trên thế giới có luật chuyên biệt về Trí tuệ nhân tạo. Việc Quốc hội thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo (Luật AI) đánh dấu một bước tiến quan trọng, thiết lập khuôn khổ pháp lý toàn diện đầu tiên để quản lý, thúc đẩy phát triển và ứng dụng AI tại Việt Nam.
Tóm tắt về Luật AI:
- Phạm vi: Gồm 8 chương, 35 điều, quy định toàn bộ các hoạt động liên quan đến AI, từ nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai đến sử dụng.
- Mục tiêu: Cân bằng giữa quản lý rủi ro và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đảm bảo AI phát triển an toàn, đáng tin cậy và có trách nhiệm.
Toàn cảnh kỳ họp
Các điều khoản cốt lõi liên quan đến kiếm tiền:
- Nguyên tắc phục vụ con người: AI chỉ đóng vai trò hỗ trợ, không thay thế quyền quyết định và trách nhiệm của con người; các mô hình kinh doanh phải bảo đảm người dùng hiểu quyết định cuối cùng vẫn do con người đưa ra.
- Trách nhiệm và quản lý rủi ro: Hệ thống AI được phân loại theo mức độ rủi ro; các ứng dụng rủi ro cao phải tuân thủ quy trình kiểm soát nghiêm ngặt và bảo đảm con người có thể can thiệp khi cần.
- Cấm lợi dụng AI: Nghiêm cấm sử dụng AI để giả mạo, lừa dối hoặc thao túng nhận thức và hành vi của con người, bao gồm các hành vi như lừa đảo bằng công nghệ giả mạo.
- Minh bạch nội dung AI: Nội dung do AI tạo ra phải được gắn nhãn rõ ràng để người dùng nhận biết, bảo đảm minh bạch nguồn gốc và trách nhiệm trong việc cung cấp thông tin.
Nguyên Tắc Đạo Đức Khi Kiếm Tiền Với AI
Khung đạo đức AI quốc gia được xây dựng dựa trên các nguyên tắc nhằm định hướng phát triển công nghệ có trách nhiệm. Các nguyên tắc này là nền tảng để xây dựng lòng tin và sự bền vững khi kiếm tiền với AI.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày báo cáo về việc tiếp thu, giải trình và hoàn thiện dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo
- Minh bạch và khả năng giải thích: Hệ thống AI cần giải trình rõ ràng các quyết định của mình, đặc biệt trong các lĩnh vực nhạy cảm. Việc này giúp xây dựng niềm tin, vì khách hàng sẽ tin tưởng hơn vào các sản phẩm AI có khả năng giải thích.
- Công bằng và không thiên vị: AI phải tránh tái tạo hoặc khuếch đại các định kiến xã hội (AI bias) vốn có trong dữ liệu huấn luyện. Đảm bảo sản phẩm AI tiếp cận bình đẳng, không phân biệt đối xử, giúp tránh rủi ro kiện tụng và tẩy chay thương hiệu.
- Tôn trọng quyền riêng tư: Việc thu thập và xử lý dữ liệu cá nhân phải được thực hiện minh bạch, có sự đồng thuận và bảo vệ thông tin chặt chẽ. Tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân (như PDPD tại Việt Nam) là yêu cầu pháp lý bắt buộc.
- Trách nhiệm và kiểm soát: Con người luôn phải là chủ thể chịu trách nhiệm cuối cùng đối với các hành động của AI. Trách nhiệm pháp lý không thể chuyển giao hoàn toàn cho AI, do đó nhà phát triển và người dùng phải thiết lập cơ chế kiểm soát và giám sát.
Pháp Lý Khi Kiếm Tiền Với AI – Những Điều Cần Biết
Trách Nhiệm Pháp Lý Khi AI Gây Thiệt Hại
Khi một công cụ hoặc sản phẩm AI gây lỗi, vi phạm hoặc thiệt hại, việc xác định chủ thể chịu trách nhiệm là phức tạp. Tuy nhiên, Luật AI của Việt Nam đã nhấn mạnh nguyên tắc con người chịu trách nhiệm cuối cùng.
Các Đại biểu tham gia cuộc họp
- Vai trò của nhà phát triển/cung cấp: Chịu trách nhiệm chính trong việc thiết kế, kiểm thử, và đảm bảo hệ thống AI tuân thủ các tiêu chuẩn an toàn, đặc biệt với hệ thống rủi ro cao.
- Vai trò của người dùng/bên sử dụng: Chịu trách nhiệm trong việc vận hành, giám sát và can thiệp kịp thời. Việc sử dụng AI để ra quyết định không làm giảm trách nhiệm của người ra quyết định.
Quyền Sở Hữu Trí Tuệ Và Nội Dung Do AI Tạo Ra
Đây là một trong những thách thức pháp lý lớn nhất, bởi AI thường được đào tạo trên dữ liệu có bản quyền.
Luật được Quốc hội thông qua với 429/434 đại biểu tán thành, đạt 90,70%
- Thuật toán và mô hình AI: Được bảo vệ như bí mật công nghệ hoặc sáng chế. Luật không yêu cầu tiết lộ mã nguồn chi tiết để bảo vệ bí mật kinh doanh.
- Dữ liệu huấn luyện: Pháp luật Việt Nam vẫn đang trong quá trình xác định rõ ràng quyền sở hữu dữ liệu (quyền nhân thân, quyền tài sản hay chủ quyền dữ liệu).
- Output AI (Sản phẩm do AI tạo ra): Hiện vẫn còn tranh cãi về việc sản phẩm này thuộc về người dùng, nhà phát triển hay tác giả dữ liệu gốc.
- Khi nào cần xin phép tác giả gốc: Nhà phát triển có thể phải chịu trách nhiệm nếu dữ liệu huấn luyện AI được thu thập bất hợp pháp hoặc vi phạm bản quyền. Sản phẩm đầu ra của AI có thể bị coi là vi phạm bản quyền nếu sao chép đáng kể tác phẩm gốc.
Những Vi Phạm Pháp Lý Và Cách Phòng Ngừa
Luật AI và các quy định liên quan tập trung vào việc ngăn chặn các hành vi lợi dụng công nghệ để gây hại, đặc biệt là các hành vi có thể ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và trật tự xã hội.
Lợi dụng AI để tạo “deepfake”, lừa đảo:
- Quy định cấm: Cấm tuyệt đối sử dụng deepfake hoặc mô phỏng người/sự kiện thật để lừa dối, thao túng nhận thức.
- Phòng ngừa: Tuân thủ quy định gắn nhãn/đánh dấu nội dung do AI tạo ra. Tăng cường nhận diện và báo cáo các nội dung giả mạo.
AI vi phạm quyền riêng tư:
- Quy định cấm: Cấm thu thập, lưu trữ và phân tích khối lượng lớn thông tin cá nhân mà không có sự đồng thuận hoặc bảo vệ lỏng lẻo.
- Phòng ngừa: Áp dụng các tiêu chuẩn bảo mật dữ liệu cao nhất (ví dụ: mã hóa, ẩn danh dữ liệu). Tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân (PDPD).
Sử dụng AI để thao túng thị trường:
- Quy định cấm: Cấm lợi dụng thiên kiến thuật toán hoặc tin giả để gây rối loạn thông tin, thao túng thị trường tài chính, chứng khoán.
- Phòng ngừa: Đảm bảo tính công bằng, minh bạch của thuật toán. Thiết lập cơ chế kiểm soát rủi ro và giám sát hoạt động AI trong các lĩnh vực kinh tế nhạy cảm.
So Sánh Quốc Tế – Pháp Lý Và Đạo Đức AI
Việt Nam đang tham khảo kinh nghiệm quốc tế để hoàn thiện khung pháp lý. Các quy định quốc tế nổi bật bao gồm:
- EU AI Act: Là luật AI toàn diện đầu tiên trên thế giới, áp dụng cách tiếp cận dựa trên rủi ro tương tự Việt Nam (Rủi ro không thể chấp nhận, Rủi ro cao, Rủi ro giới hạn, Rủi ro tối thiểu). Luật này tập trung vào việc bảo vệ quyền cơ bản của công dân EU.
- ISO Standards (Tiêu chuẩn ISO): Các tiêu chuẩn như ISO/IEC 42001 (Hệ thống quản lý AI) cung cấp khung kỹ thuật để các tổ chức quản lý rủi ro và đảm bảo tính đạo đức, an toàn của hệ thống AI.
- Hàn Quốc Basic AI Act: Tập trung vào việc thúc đẩy phát triển AI, đồng thời thiết lập các nguyên tắc đạo đức cơ bản như tính minh bạch, công bằng và trách nhiệm.
Tóm lại, kiếm tiền với AI chỉ thực sự hiệu quả và lâu dài khi được triển khai trên nền tảng pháp lý và đạo đức rõ ràng. Việc tuân thủ các nguyên tắc về minh bạch, bảo vệ dữ liệu và trách nhiệm con người sẽ giúp AI phát huy đúng vai trò, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế và xã hội.
Thông tin liên hệ:
Học Viện Marketing Online
Hotline/Zalo: 0878 779 111
Email: hocvienmarketingonlinee@gmail.com
Trụ sở 1: CT5- X2 KĐT Linh Đàm- Hoàng Mai- Hà Nội
Trụ sở 2: 67 Nam Dư- Hoàng Mai- Hà Nội
Trụ sở 3: Số 139 Ngũ Nhạc- Hoàng Mai- Hà Nội
Website: https://hocvienmarketingonline.com/
Youtube: https://www.youtube.com/c/H%E1%BB%8DcVi%E1%BB%87nMarketingOnlineNo1
Fanpage: https://www.facebook.com/HocVienMarketingOnline89?locale=vi_VN
